یکی از مشکلات شایعی که بسیاری از افراد از آن شکایت دارند و برای درمان آن به دکتر مغز و اعصاب در تهران مراجعه می‌کنند، سردرد می‌باشد. در برخی از افراد سردرد به دلیل بیماری میگرن ایجاد می‌شود و باعث ناتوانی فرد در انجام کارهایش می‌گردد.

میگرن چیست و چه عوارضی دارد؟

تمام افراد به سردرد مبتلا می‌شوند. اما بر خلاف تصور عموم، میگرن فقط یک سردرد شدید نیست. میگرن مجموعه‌ای از علائم عصبی ناتوان کننده است که معمولا منجر به درد شدید تکرارشونده در یک طرف سر می‌شود. در یک سوم از حملات میگرنی، سردرد در هر دو طرف سر ایجاد می‌شود.

حملات میگرنی بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد و معمولا با یکی از نشانه‌های زیر همراه هستند:

• مشکل بینایی
• تهوع، استفراغ
• سرگیجه
• حساسیت شدید به صدا، نور، بو و هرگونه تماس
• سوزش و بی حسی در دو طرف صورت

البته، علائم میگرن در افراد مختلف با هم متفاوت است و هر کسی ممکن است دچار حملات میگرنی منحصر به فردی شود.

به‌طور کلی سردردهای میگرنی یک بیماری شایع در میان مردم است. از هر ۵ زن، یک نفر و از هر ۱۵ مرد، یک نفر به آن مبتلا هستند. میگرن معمولا از اوایل میانسالی شروع می‌شود. اگر دچار علائم شدید میگرن، مانند سردردهای شدید و استفراغ هستید، باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

میگرن چیست؟

داروهای مسکن مانند پاراستامول یا ایبوپروفن برای کاهش درد موثر هستند. اما مراقب باشید که بیش از حد داروهای مسکن مصرف نکنید زیرا مصرف بیش از حد مسکن در بلند مدت باعث سخت‌تر شدن درمان می‌شود.

دلایل سردرد میگرنی

علت اصلی میگرن شناخته شده نیست، اما اعتقاد بر این است که فعالیت غیرطبیعی مغز بر سیگنال‌های عصبی، مواد شیمیایی و رگ‌های خونی مغز باعث سردرد میگرنی می‌شود.

علت ایجاد چنین تغییری در عملکرد مغز مشخص نیست اما احتمالا ژن‌های فرد باعث ایجاد برخی از محرک‌های خاص در فرد می‌شود که در نهایت منجر به میگرن می‌گردد.

محرک های سردرد میگرنی

محرک های سردرد میگرنی به شرح زیر است:

• محرک‌های هورمونی
• محرک‌های احساسی
• محرک‌های فیزیکی
• محرک‌های غذایی
• محرک‌های محیطی
• داروها

محرک‌های هورمونی (تغییرات هورمونی)

برخی از زنان در روزهای نزدیک عادت ماهانه دچار میگرن می‌شوند؛ زیرا در این زمان سطح هورمون‌هایی مانند استروژن تغییر می‌کند. سردرد میگرنی مزمن که در اثر تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود معمولا از دو روز قبل از شروع عادت ماهانه تا سه روز بعد از اتمام عادت ماهانه ادامه خواهد داشت.

محرک‌های احساسی

محرک‌های احساسی ایجاد کننده میگرن شامل موارد زیر است:

• استرس
• تنش
• شوک
• افسردگی
• هیجان

علت سردرد میگرنی

محرک‌های فیزیکی

محرک‌های فیزیکی که منجر سردردهای میگرنی می‌شود عبارتند از:

• خوب نخوابیدن
• کار شیفتی
• قرارگیری بدن در وضعیت نامناسب
• تنش گردن و شانه
• تغییر ریتم کاری بدن در اثر سفرهای هوایی طولانی مدت
• پایین بودن قند خون (هیپوگلیسمی)

محرک‌های غذایی

محرک‌های غذایی ایجادکننده میگرن شامل موارد زیر است:

• حذف، تاخیر یا بی‌نظمی در وعده‌های غذایی
• کم آبی
• الکل
• تیامین که به عنوان یک ماده افزودنی به مواد غذایی اضافه می‌شود.
• محصولات کافئین‌دار مانند چای و قهوه
• برخی غذاهای خاص مانند شکلات، مرکبات و پنیر

محرک‌های محیطی

محرک‌های محیطی که باعث بروز سردرد میگرنی می‌شود عبارتند از:

• نور زیاد
• صفحات چشمک زن، مانند صفحه تلویزیون و کامپیوتر
• سیگار کشیدن (یا قرارگیری در اتاق‌های دارای دود)
• صداهای بلند
• تغییرات آب و هوا، مانند تغییر میزان رطوبت هوا یا قرارگیری در هوای خیلی سرد
• بوهای تند

داروهایی که باعث میگرن می شوند

داروهای محرک میگرن به شرح زیر است:

• برخی از داروهای خواب آور
• قرص‌های ترکیبی ضد بارداری

نشانه ها و علائم میگرن

علائم میگرن ممکن است در چهار مرحله در فرد ایجاد شود. این مراحل عبارتند از:

1. مدتی قبل از شروع سردرد
2. دقیقا قبل از شروع سردرد
3. در حین سردرد
4. بعد از سردرد

هرچند تمام سردردهای میگرنی شبیه یکدیگر نیستند اما علائم رایج میگرن را می‌توان به‌صورت زیر بیان کرد:

• درد متوسط تا شدید در یک طرف سر.
• سردرد شدید، ضربه ای و همراه با سوزش.
• تشدید سردرد در هنگام انجام فعالیت فیزیکی و افزایش فشار.
• عدم توانایی انجام فعالیت‌های روزمره به علت وجود سردرد.
• احساس ناخوشی و استفراغ.
• افزایش حساسیت به نور و صدا، که با دراز کشیدن در یک محل تاریک و آرام این احساس کاهش می‌یابد.
• برخی از افراد علائمی مانند تعریق، افزایش دمای بدن، درد معده و اسهال نیز دارند.

میگرن اورا چیست؟

در اکثر افراد مبتلا به میگرن، اوراها نقش یک هشدار دهنده را دارند که به آنها می‌گوید سردرد به زودی آغاز می‌شود. اما در بسیاری از افراد اوراها وجود ندارند. اوراها در حقیقت اختلالات ادراکی هستند.

برخی از این اختلالات عبارتند:

• افکار یا تجربیات گیج کننده.
• مشاهده نورهای عجیب و غریب، درخشان و یا چشمک زن.
• مشاهده خطوط زیگزاگی در مسیر دید.
• وجود نقاط کور یا خالی در مسیر دید.
• احساس سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها.
• مشکل در صحبت کردن.
• سفتی شانه‌ها، گردن یا اندام‌ها.
• احساس بوهای نامطبوع.
• مشاهده اشیای غیر واقعی، مانند ردیفی از اشیای شفاف.

علائم خطرناک میگرن

اگر افراد مبتلا به میگرن دچار علائم غیرطبیعی و نگران‌کننده‌ شدند باید به پزشک مراجعه کنند و از اینکه به میگرن مبتلا هستند ناراحت نباشند. اگر بیمار قبلا علائم زیر را نداشته، باید وجود چنین علائمی را جدی بگیرد. علائم خطرناک میگرن عبارتند از:

• سردرد شدید غیرعادی
• اختلال بینایی
• کاهش حس
• اختلالات تکلم

تشخیص میگرن توسط دکتر چگونه است؟

درمان سردرد میگرنی مستلزم تشخیص صحیح بیماری است. برای تشخیص میگرن در فرد، پزشک ابتدا سوالاتی در مورد سابقه سردرد از بیمار می‌پرسد. توصیف کامل علائم و ویژگی‌های بیماری برای تشخیص صحیح بیماری لازم است.

به‌طور کلی روش های تشخیص میگرن شامل موارد زیر است:

• آزمایش‌های عصبی
• آزمایش‌های فیزیکی
• سایر آزمایش‌ها

تشخیص میگرن از طریق آزمایش‌های عصبی

هدف از آزمایش‌های عصبی، کشف و از بین بردن آن دسته از بیماری‌های مغز یا اعصاب است که باعث سردرد و میگرن می‌شوند. اکثر سردردها خوش‌خیم هستند. هدف از انجام برخی از آزمایش‌ها، یافتن اختلالات ساختاری یا فیزیکی مغز که باعث سردرد شدید می‌شوند است.

تشخیص میگرن

اختلالاتی که منجر به سردرد میگرنی شدید می‌شوند عبارتند از:

• تومور مغزی
• آبسه مغزی (عفونت مغز)
• هموراژی (خونریزی مغزی)
• مننژیت ویروسی یا باکتریایی (عفونت یا التهاب غشاء اطراف مغز و نخاع)
• افزایش فشار درون جمجمه‌ای
• هیدروسفالی (تولید غیر طبیعی مایع در مغز)
• بیماری عفونی مغز مانند مننژیت یا بیماری لایم
• آنسفالیت (التهاب و تورم مغز)
• لخته‌ خون
• ضربه به سر
• انسداد یا بیماری سینوس‌ها
• اختلالات رگهای خونی
• آسیب‌های مغزی

تشخیص میگرن از طریق آزمایش‌های فیزیکی

پس از ارزیابی سوابق پزشکی بیمار، پزشک بیمار را به‌صورت کامل معاینه می‌کند. پزشک به دنبال یافتن علائمی است که باعث ایجاد سردرد می‌شوند. این علائم عبارتند از:

• تب یا هرگونه اختلال در تنفس، ضربان قلب، یا فشار خون
• عفونت
• حالت تهوع و استفراغ
• اغتشاش ذهنی
• تشنج
• کاهش سطح هوشیاری
• عدم تعادل و احساس افتادن
• گیجی

سایر آزمایش‌ها جهت تشخیص میگرن

برای یافتن علت میگرن، انجام آزمایش‌های دیگری نیز نیاز است. این آزمایش‌ها عبارتند از:

• سی تی اسکن
• ام ار ای
• رادیوگرافی از سینوس‌ها
• الکتروسفالوگرام

تشخیص میگرن با سی تی اسکن

در سی تی اسکن، با استفاده از کامپیوتر و اشعه ایکس، تصاویری مقطعی تهیه می‌شود. اگر بیمار هر روز، یا هر چند روز یکبار به سردرد مبتلا شود، برای تشخیص میگرن، پزشک سی تی اسکن سر برای او تجویز می‌کند.

تشخیص میگرن با ام ار ای

ام ار ای بدون استفاده از اشعه ایکس، تصاویر یا عکس‌هایی بسیار شفاف از مغز تهیه می‌کند.

تشخیص میگرن با عکس رادیوگرافی از سینوس‌ها

هرچند سی تی اسکن و ام آر آی جزئیات بیشتری را نسبت به عکس رادیوگرافی نشان می‌دهند، اما اگر پزشک به وجود مشکلی در سینوس‌ها شک کند، عکس رادیوگرافی را برای تشخیص میگرن تجویز می‌کند.

تشخیص سردردهای میگرنی از طریق الکتروسفالوگرام

الکتروسفالوگرام یک آزمایش استاندارد برای تشخیص علت سردرد نیست، اما اگر پزشک احتمال وجود تشنج بدهد، الکتروسفالوگرام را برای بیمار تجویز می‌کند.

درمان قطعی میگرن

هیچ روش درمانی منحصر به فردی برای درمان قطعی میگرن وجود ندارد. هدف از درمان میگرن، جلوگیری از حملات شدید و کاهش علائم میگرن است. ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی باعث کاهش احتمال ابتلا به میگرن خواهد شد. این تغییرات عبارتند از:

• داشتن خواب کافی
• کاهش استرس
• آشامیدن آب کافی
• اجتناب از برخی غذاهای خاص
• فعالیت ورزشی منظم

درمان قطعی میگرن

اگر تغییرات بالا باعث کاهش علائم و نشانه های میگرن یا تعداد دفعات میگرن شد، سپس از درمان‌هایی برای اجتناب از رویارویی با محرک‌ها، کنترل علائم، و استفاده از دارو استفاده می‌شود.

روش‌ها و داروهای مختلفی برای درمان میگرن وجود دارد. از جمله روش های درمان میگرن می‌توان به مورد زیر اشاره کرد:

• داروهای مسکن
• داروهای ضد تهوع و استفراغ
• جراحی
• داروهای پیشگیری کننده

داروهای مسکن برای میگرن

داروهای مسکن باید قبل از شروع درد میگرن مصرف شوند. داروهای مسکنی که بدون نسخه به فروش می‌رسند عبارتند از:

• ناپروکسن
• ایبوپروفن
• استامینوفن

معمولا دیگر داروهای ضد درد مانند آسپرین با کافئین و استامینوفن، می‌توانند سردرد را متوقف کرده یا درد را کاهش دهند.

داروهای ضد تهوع و استفراغ

ممکن است برای کنترل حالت تهوع و استفراغ از متوکلوپرامید استفاده شود. برای درمان میگرن شدید یا میگرن‌هایی که با داروهای پیشخوانی درمان نمی‌شوند، آگونیست‌های سروتونین، مانند سوماتریپتان نیز تجویز می‌‌شوند.

برای کاهش علائم میگرن از مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین و داروهای ضد افسردگی مانند تری سایکلیک استفاده می‌شود.

درمان میگرن با استفاده از جراحی

در دهه اخیر، روش‌های جدیدی برای درمان میگرن ابداع شده است. ثابت شده است که تزریق بوتولینوم توکسین (بوتاکس) و فشارزدایی شاخه‌های حسی برون جمجمه‌ای اعصاب سه شاخه و رشته‌های عصبی مهره‌های گردنی با جراحی باعث کاهش یا رفع علائم میگرن در بیمارانی که به دارو جواب نداده‌اند، می‌شود.

داروهای پیشگیری کننده

پیشگیری از میگرن با اجتناب از محرک‌های میگرن شروع می‌شود. هدف اصلی از پیشگیری، کاهش دفعات، درد و طول زمان سردردهای میگرنی و افزایش تاثیر دیگر داروها است.

چندین روش برای جلوگیری از میگرن وجود دارد که از تغییر رژیم غذایی و ورزش تا داروهای تجویزی متغیر هستند. این روش‌های درمانی عبارتند از:

• تجویز داروهای بلاک کننده بتا
• داروهای ضد انعقادی
• داروهای ضد افسردگی
• گاباپنتین
• بوتولینوم توکسین A (بوتاکس)
• داروهای گیاهی و ویتامین‌هایی مانند کانابیس، کوآنزیم Q10، بابونه، سیترات منیزیم، ریبوفلاوین (ویتامین ب ۲)، ویتامین ب ۱۲، ملاتونین
• ورزش، خواب و فعالیت جنسی

برای میگرن چه دکتری باید رفت؟

تخصص مغز و اعصاب، تنها رشته‌ای است که به صورت تخصصی در مورد درمان انواع سردرد و میگرن فعالیت نموده و و پزشکان این حوزه تجربه کافی برای بررسی و معاینه بیمار و همچنین ارائه بهترین راهکار درمانی را دارد. دکتر مغز و اعصاب پس از معاینه کامل بیمار و بررسی علائم و یافتن علت بیماری، از جدیدترین روش‌های درمان برای بهبود کامل و قطعی بیمار استفاده می‌نماید.